Katot ışın tüpü ya da kısaca CRT, genelde televizyon ve monitör gibi bir elektronik cihazın ekranına verilen addır. Son 20 yılda plazma ve düz ekran teknolojilerinin ortaya çıkmasıyla tüm dünyada bu CRT monitörlerin üretimi sona ermiştir. Bu gelişmeyle beraber, milyonlarca CRT monitör atık haline gelmiştir.
Dünyada çoğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere 2 milyar adedin üzerinde CRT nin halen kullanımda olduğu tahmin edilmektedir. Bu nedenle, önümüzdeki daha 15-20 yıl süreyle CRT lerin e-atıklar içinde görülmeye devam etmesini bekliyoruz.
CRT ağırlık olarak toplam cihazların yüzde 85 ini oluşturur ve e -atıkların içindeki kurşun, kadmiyum ve fosfor gibi insan sağlığına en zararlı bazı maddeleri içerirler. Bir CRT monitör yüzde 65 panel cam, yüzde 35 funnel cam ve yüzde 5 de bağlantı cam kısımlarımdan oluşur. Her CRT monitör veya televizyondan yaklaşık 1 -1,5 kg arasında kurşun geri kazanılmaktadır.
GCL’de CRT monitörlerin geri dönüşümü plastik kasaların, metal şasinin, kartların ve kabloların elle sökülerek ayrılmasıyla başlar. İkinci aşamada ise CRT geri dönüşüm makinesiyle, kurşun içeren “funnel” cam kısmı ile diğer cam bölüm birbirinden ayrılarak içerisindeki fosfor tozu vakum pompasıyla emilir. Kurşunlu cam, içerisindeki kurşunun geri kazanılması amacıyla kurşun izabesi yapan geri dönüşüm tesislerine gönderilir.
Elektronik atıkları arasında monitörler negatif değerli olarak yani geri dönüştürme bedeli, geri kazanılacak malzemelerden fazla olan atıklar olarak değerlendirilirler. CRT camlarından genelde Asya da bulunan yeni monitör üreticilerine ham madde olarak göndermeye değecek kadar bir ekonomik değer elde edilememektedir. Bu nedenle çoğu zaman monitörler çevreye atıldığından içlerindeki kurşun toprağa ve yeraltı sularına karışır.
Kurşun zehirlenmesinin insan vücuduna özellikle sinir sistemine verdiği zararlar çok iyi bilinmektedir. Günümüzde kurşun kullanımı boya sanayi, boru sanayi endüstrilerle beraber elektronik sanayinde de yasaklanmıştır.
Kurşun gibi çevre ve insan sağlığına çok zararlı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış maddeler içeren bu tür atıkların çevreye duyarlı bir şekilde ortadan kaldırılmasını, şirket çevre politikamızın bir gerekliliği olarak görmekteyiz.