Son çeyrek asırda günlük hayatta kullandığımız elektronik aletlerdeki hızlı gelişim, ekonomik büyümeye, teknolojik ilerlemelere ve her şeyden önemli olarak da hayat standartlarımızda artışa neden oldu. Fakat bu elektronik aletlere olan bağımlılığımız, yeni bir çevre tehlikesini de beraberinde getirdi. İşte bu tehlike, elektronik atıklardır.
Elektronik atıklar ya da kısaca "E-atıklar", kullanım ömrünü tamamlamış tüm elektrikli ve elektronik aletlere verilen genel bir addır. Bu tanımlama içine bilgisayarlar, televizyonlar, monitörler, dizüstü bilgisayarlar, cep telefonları, vcr, müzik setleri, fotokopi makineleri gibi pille ya da elektrikle çalışan tüm aletler girmektedir.
Günümüzde, e -atıklar tüm dünyada en hızlı artan atık bölümünü oluşturmaktadır. Avrupa’da yeni yapılan bir araştırmaya göre e -atıkların artış hızı, kentsel atıkların yaklaşık üç katı düzeyindedir. Maalesef bu araştırma, toplam e-atıkların yüzde yetmiş beşinin hala halkın evlerinde ve depolarında olduğu gerçeğini dikkate almamıştır.
Dünyada yılda ortaya çıkan e -atık toplamının yaklaşık 55 milyon ton civarında olduğu tahmin edilmektedir. Amerika ve Çin en çok atık üreten ülkelerin başında gelmektedir. Daha 15 yıl önce Çin nüfusunun sadece yüzde birinin bilgisayar sahibi olduğu düşünülürse, e -atıkların ne kadar hızlı arttığı konusunda fikir sahibi olunabilir. Sadece Amerikan hükümeti haftada 10,000 adet monitörü elden çıkarmaktadır.
E-atıkların yüzde ellisini buzdolapları, çamaşır ve bulaşık makineleri, saç kurutma, kahve makineleri gibi ev aletleri, diğer yüzde ellisini ise monitör, bilgisayar, televizyon ve Cd-dvd çalarlar oluşturmaktadır.
Önümüzdeki beş yılda e-atığın yüzde 30 oranında artması beklenmektedir. Ürünlerdeki hızlı değişim ve yenilikler, ofis ekipmanlarındaki analog sistemlerden dijital teknolojilere geçilmesi ve monitörlerde düz ekranların kullanılması gibi değişimler de bu artışı hızlandırmaktadır. Yılda 1,6 milyar yeni cep telefonu satılmakta ve cep telefonları toplam e-atığın sadece yüzde onunu oluşturmaktadır.
Ülkemizde her yıl yaklaşık 700,000 ton e-atık ortaya çıkmaktadır. Bu atıkların sadece 25,000 tonu yani yüzde üç buçukluk kısmı geri dönüşüm tesislerinde işlem görmekte gerisi ise çöpe ve toprağa gömülerek ülkemizin toprak ve su rezervlerini kirletmektedir. Ülkemizde ortalama bir insan yılda 8 kg e-atık ortaya çıkarmaktadır. Bu rakam Avrupa da ise kişi başına 24 kg dır.
Son yıllarda tüm dünyada elektronik atıkların zararları konusunda insanlar bilinçlenmeye başladılar. Fakat yeni ürün tüketimden kaynaklanan e-atık artış hızını sadece geri dönüşüm ile durdurmak mümkün değil. En gelişmiş ülkelerde bile geri dönüşüm oranı yüzde 25’i geçmemektedir.
Son yıllarda cep telefonları gibi bazı elektronik eşyaların kullanım ömürleri 2 yıla kadar düşmüş durumda. Bu bağlamda elektronik atık geri dönüşümü ancak bilinçli tüketim, elektroniklerin elden geçirilerek tekrar kullanılması ve üreticilerin gereğinden fazla üretim yapmaması gibi politikalarla desteklenirse çözümün bir parçası olabilir.
Türkiye’de milyonlarca ömrünü tamamlamış elektronik ürün geri dönüşüm zamanını beklemektedir. Şimdi sorumlu davranmanın ve gelecek nesiller için bir şeyler yapmanın zamanı gelmiştir.
GCL olarak ilk hedefimiz, ülkemizde ve faaliyet gösterdiğimiz tüm ülkelerde, artan e-atık problemine karşı çözümün en etkin parçası olmaktır.
Verin elektronik atıklarınızı geri dönüştürelim!